از آثار به ياد ماندنى و ارزشمند زيد، محراب و مسجدى كهن است كه در جنوب غربى مسجد سهله (مسجدبنى ظفر) در كوفه قرار دارد و از آن كوچك تر است. اين مسجد، در گذر زمان، گواه حوادث مختلف بوده و بارها مرمّت و بازسازى شده است. 

علامه مجلسى مى فرمايد: از آداب مسجد زيدبن صوحان آن است كه ابتدا دو ركعت نماز مى خوانى، دستان خود را به آسمان بلند مى كنى و مى گويى: «إِلَهِي قَدْ مَدَّ إِلَيْكَ الْخَاطِيُ الْمُذْنِبُ يَدَيْهِ... » و... سپس پيشانى را بر خاك بگذار و بگو: «ارْحَمْ مَنْ أَسَاءَ وَ اقْتَرَفَ وَ اسْتَكَانَ وَ اعْتَرَفَ... ». 

آنگاه گونه راست را بر زمين بگذار و بگو: «إِنْ كُنْتُ بِئْسَ الْعَبْدُ، فَأَنْتَ نِعْمَ الرَّبُّ». 

پس از آن، گونه چپ را بر زمين بگذار و بگو: عَظُمَ الذَّنْبُ مِنْ عَبْدِكَ فَلْيَحْسُنِ الْعَفْوُ مِنْ عِنْدِكَ يا كَرِيمُ». سپس سجده كن و صد بار بگو: الْعَفْوُ، الْعَفْوُ.

زيدبن صوحان از على عليه السلام، سلمان فارسى، ابىّ كعب و امّ سلمه، همسر گرانقدر رسول صلى الله عليه و آله حديث نقل كرده است. راويانى چون ابو وائل، شقيق بن سلمة الاسدى، سالم بن ابى الجعد و... روايات زيد را براى مؤمنان باز گفته اند.

زيد دوران خلافت ابوبكر، عمر و عثمان را درك كرد؛ اما گزارش چندانى از فعاليت زيد در روزگار خلافت ابوبكر و عمر در دست نيست؛ تنها شركت او در جنگ قادسيه (فتح نهاوند) در ايام خلافت عمر گزارش شده است كه به قطع دست چپش انجاميد.

«در بزرگى و قدر و منزلت زيد همين بس كه او از ياران على بود و در مقابل ديدگان آن حضرت، در جنگ جمل به شهادت رسيد. » 

«زيدبن صوحان از بزرگان تابعان و از دانشمندان و عابدان بود او بسيارى از روزها روزه مى گرفت و شبها به نماز مى ايستاد. » 

زيدبن صوحان از على عليه السلام، سلمان فارسى، ابىّ كعب و امّ سلمه، همسر گرانقدر رسول صلى الله عليه و آله حديث نقل كرده است. راويانى چون ابو وائل، شقيق بن سلمة الاسدى، سالم بن ابى الجعد و... روايات زيد را براى مؤمنان باز گفته اند. 

جانباز بهشتى 

پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله، در روايتهاى مختلف، زيد را ستوده، از سعادتمندى او خبر داده است. طبق اين روايات، پيامبر صلى الله عليه و آله پيشاپيش، از قطع شدن دست زيد در جهاد خبر داد و فرمود: اين دست پيش از زيد به بهشت مى رود.

در حديث ديگرى مى خوانيم كه پيامبر صلى الله عليه و آله فرمود: «به زودى پس از من مردى به نام زيد خواهد آمد كه بخشى از پيكرش بيست سال زودتر از خود او به بهشت مى رود. »

زيد از محضر سلمان فارسى نيز كسب فيض كرده، از وى حديث شنيده بود؛ ولى ارتباط اين دو بزرگوار تنها در نقل حديث خلاصه نمى شد. بر اساس گفته مورّخان، زيد ارادت خاصى به سلمان داشت. اين دلبستگى سرانجام با پيوند برادرى به اوج رسيد و او، به ميمنت اين پيوند، كنيه «ابوسلمان» را براى خود برگزيد.

پرچم دار جمل 

جنگ جمل، در بعد از ظهرِ يكى از جمعه هاى سال ٣٦ ق. در منطقه فريبه اتفاق افتاد و تا شامگاه پايان پذيرفت. در اين نبرد، نام آورانى چون سلمان فارسى، عماربن ياسر و كميل بن زياد در ميان سپاه على عليه السلام ديده مى شدند. به گفته برخى از راويان، ياوران امام حدود بيست هزار نفر بودند، حدود  

٨٠ تن از اين گروه در جنگ بدر شركت داشتند و ١٥٠٠ تن از صحابه پيامبر گرامى صلى الله عليه و آله شمرده مى شدند. در اين نبرد، هزار پياده و هفتاد سواره از سپاه امام به شهادت رسيدند كه زيدبن صوحان يكى از آنها بود.  على عليه السلام، پس از شهادت سيحان برادر زيد، پرچم قبيله ربيعه را به دست وى داد و او تا هنگام شهادت، پرچم دار سپاه امام بود. زيد، پس از نبردى سخت و شجاعانه، به وسيله عمروبن يثربى به شهادت رسيد. 

به گفته برخى از راويان، وقتى ياران على عليه السلام براى كشتن عمرو پيش آمدند، او چنين گفت: اگر مى خواهيد مرا بكشيد، بدانيد كه من عليا و هند را در جمل كشتم و سپس زيدبن صوحان را، در حالى كه او پيرو دين على عليه السلام بود، از ميان بردم

منبع

ره توشه عتبات صفحات ١٤٤-١٤٥